Προέρχεται από οικογένεια με παράδοση στην ιατρική επιστήμη, ο ίδιος όμως προτίμησε να ακολουθήσει μιαν άλλη επιστήμη, την τέχνη του εμπορίου έργων τέχνης.
Μια πορεία που χαρακτηρίζεται από πολλές δυσκολίες, κινδύνους και παράνομες δραστηριότητες. Κλεμμένα έργα τέχνης, πλαστογραφημένα, με "υπόγειες" συναλλαγές, τόσο με την "καλή κοινωνία", όσο και με ανθρώπους του υποκόσμου.
Ο Μισιέλ Βαν Ρέιν έμαθε την τέχνη στους δρόμους και όχι σε κάποιο πανεπιστήμιο. "Οσον αφορά τις ακαδημαϊκές μου γνώσεις", είπε σε συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ "θα σας απογοητεύσουν. Πανεπιστήμιό μου υπήρξαν οι δρόμοι της Βηρυτού και της Κωνσταντινούπολης."
Ο Ολλανδός έμπορος έργων τέχνης προέρχεται από οικογένεια γιατρών, οδοντιάτρων, και είναι το "μαύρο πρόβατο" της οικογένειας, όπως λέει ο ίδιος χαρακτηριστικά.
Εφυγε από το σπίτι, στα 16 του χρόνια και ξεκίνησε την πορεία του στο χώρο του εμπορίου τέχνης, ενώ πιστεύει ότι είχε την καλύτερη εκπαίδευση από Αρμένιους και Μεσανατολίτες πωλητές.
Αναφερόμενος στους κινδύνους του επαγγέλματος, τονίζει χαρακτηριστικά, ότι "το λαθρεμπόριο έργων τέχνης γενικά, αλλά και των ιερών εικόνων και θρησκευτικών θησαυρών, γίνεται πολλές φορές σε συνδυασμό με το λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν με τι είδους ανθρώπους συνεργαζόμαστε".
Ο Ολλανδός έμπορος, όσα χρήματα έχει επενδύσει είναι όλα στα χώρο της τέχνης. Μεταξύ άλλων, διαθέτει γκαλερί και στην Ιαπωνία, ενώ μας δηλώνει ότι δεν πρόκειται να σταματήσει να εμπορεύεται έργα τέχνης, "με την εξαίρεση, βεβαίως, των κλεμμένων κυπριακών αρχαιοτήτων".
Μιλώντας για τις δυσκολίες που συνάντησε στα πρώτα του βήματα αναφέρει, "ότι σε κάποια στιγμή θα πρέπει να αγοράσεις με τα δικά σου λεφτά και αν κάνεις κάποιο λάθος, θα πρέπει να αποφασίσεις αστραπιαία, γιατί χάνεις τα λεφτά σου, την περιουσία σου."
Στη δουλειά αυτή, προσθέτει, χρειάζεται μια τεράστια αγάπη για την τέχνη και μια ολοκληρωμένη ομάδα ειδικών συμβούλων καθώς και ένας συνδυασμός ικανοτήτων ώστε "να μην παρασύρεσαι, να είσαι ευαίσθητος, να διαθέτεις γνώσεις και το πιο σημαντικό να έχεις μάτι".
Σε παρατήρηση ότι ακόμα και οι σπουδαιότεροι ειδικοί έχουν ξεγελαστεί από πλαστά αριστουργήματα, πιστά αντίγραφα των γνησίων, ο Βαν Ρέιν δίνει ένα παράδειγμα που αφορά τις δικές μας αρχαιότητες.
"Αν μιλάμε για τα μωσαϊκά της Κανακαριάς για παράδειγμα, τότε αποκλείεται εντελώς να πλαστογραφηθούν. Ο τρόπος κατασκευής των μωσαϊκών, η δημιουργία του έργου, η επίδραση του χρόνου, οι αιώνες, πάνω στο έργο και η ωριμότητα που απέκτησε δεν μπορούν να πλαστογραφηθούν. Αποκλείεται", επαναλαμβάνει με έμφαση.
Η Αλλαγή
Εύλογα πολλοί και εδώ στην Κύπρο διερωτώνται γιατί από έμπορος των κλεμμένων έργων εκκλησιαστικών θησαυρών από τα κατεχόμενα, ο Βαν Ρέιν έχει μετατραπεί σε συνεργάτη των Κυπρίων για την ανεύρευση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.
Ο ίδιος πάντως, αρνείται κατηγορηματικά ότι το πραγματικό κίνητρό του είναι τα λεφτά και υποστηρίζει ότι η αλλαγή στη στάση του ήταν αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας δώδεκα χρόνων, η οποία ξεκίνησε με τη γνωριμία του, την οποία χαρακτηρίζει καθοριστική, με την Επίτιμο Πρόξενο της Δημοκρατίας στη Χάγη, Τασούλα Χατζητοφή - Γεωργίου.
"Η δράση, η ενεργητικότητα, η αγάπη και το πάθος της για την κλεμμένη πολιτιστική κληρονομιά της πατρίδας της, κυριολεκτικά, μου άλλαξε πίστη στην τέχνη", ομολογεί.
Ρόλο ωστόσο, όπως λέει, έπαιξε και ο πατέρας του που δεν συμφωνούσε με τον τρόπο ζωής του γιου του. Ο Βαν Ρέιν ήθελε να του αποδείξει ότι πήρε τον "καλό δρόμο", λίγο προτού πεθάνει από καρκίνο στους πνεύμονες.
Τον ρωτάμε αν φοβάται για τη ζωή του και αν γι'αυτό το λόγο βρίσκεται στην Κύπρο. Απαντά αμέσως καταφατικά για το δεύτερο και προχωρά να εξηγήσει τους λόγους.
Είναι πολλοί οι κίνδυνοι, λέει, τόσο για τον ίδιο όσον και την οικογένεια και τα παιδιά του (έχει τέσσερα παιδιά από τρεις γάμους) αφού ο Τούρκος αρχαιοκάπηλος Αϊντίν Ντικμέν ορκίστηκε να τον σκοτώσει.
Υποστηρίζει μάλιστα, ότι και πολλοί άλλοι τόσο του υποκόσμου, όσο και της "καλής κοινωνίας", οι οποίοι ασχολούνται με το εμπόριο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, θέλουν να του κλείσουν το στόμα, φοβούμενοι ότι θα τους αποκαλύψει.
Υπολογίζεται ότι έχουν καταληστευθεί γύρω στις 500 εκκλησίες στα κατεχόμενα και έχουν κλαπεί γύρω στις 15 - 20 χιλιάδες ιερές εικόνες. Ο Ολλανδός έμπορος, υπολογίζει ότι στην Ευρώπη κυκλοφορούν γύρω στα δύο χιλιάδες κομμάτια, από τα οποία μπορούν να ανευρεθούν και επαναπατρισθούν μερικές εκατοντάδες.
Και αυτό, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, γιατί πολλά κομμάτια δεν έχουν φωτογραφηθεί και είναι "άγνωστα", ενώ άλλα, ίσως δεν είναι καταγραμμένα κάπου επίσημα και επομένως για όλα αυτά είναι δύσκολο να παρουσιαστούν αποδεικτικά στοιχεία, ώστε να διεκδικηθούν και να επαναπατρισθούν.
Ο Βαν Ρέιν, παρατηρεί πάντως, ότι εκείνο που τον εντυπωσιάζει και εκπλήσσει σύναμα είναι, όπως ισχυρίζεται, ότι για πάρα πολλά χρόνια οι Κύπριοι δεν έκαναν όσα έπρεπε για την πολιτιστική τους κληρονομιά και για τον επαναπατρισμό, όσων θησαυρών οι Τούρκοι είχαν κλέψει.
Ο Ολλανδός έμπορος απέφυγε να αναφέρει το ποσό που κέρδισε από το εμπόριο των κυπριακών αρχαιοτήτων προτού αλλάξει συμπεριφορά, και περιορίζεται να πει "εμπορεύομαι πολλά είδη έργων τέχνης και έχω κερδίσει πάρα πολλά.
Νομίζω", αναφέρει πάντως εμφαντικά, "ότι τα λεφτά που κέρδισα μπροστά σε αυτό που κάνω, τώρα, είναι μηδέν" και συνεχίζει: "Σε 30 χρόνια κανένας δεν θα ξέρει ποιος είναι ο Βαν Ρέιν που βοήθησε να επαναπατρισθούν αυτά τα έργα τέχνης, αλλά αυτά θα είναι αθάνατα".
Ο ίδιος εκτιμά ότι ο Τούρκος αρχαιοκάπηλος Ντικμέν κέρδισε τουλάχιστο 40 - 50 εκατομμύρια γερμανικά φράγκα, δηλαδή γύρω στα 30 εκ. λίρες.
Λέγεται ότι τώρα ο Ντικμέν δεν είναι καθόλου πλούσιος και ότι στην αναζήτηση χρημάτων για να βγάλει τη Ρουμάνα γυναίκα του από τη φυλακή (είχε φυλακιστεί στη Βουλγαρία για παράνομη εξαγωγή χρυσού) αναγκάστηκε να συνεργαστεί με το μισητό πια, πρώην συνεργάτη του, πράγμα που οδήγησε τελικά στη σύλληψή του στο Μόναχο.
Ο Βαν Ρέιν, το διαψεύδει κατηγορηματικά. "Κάθε άλλο, είναι ένας πάρα πολύ πλούσιος άνθρωπος. Αλλωστε βρισκόμασταν σε επαφή, στα πλαίσια αυτής της επιχείρησης", διευκρινίζει, "προτού να συλληφθεί η γυναίκα του στη Βουλγαρία".
Σχέσεις Ρέιν - Ντικμέν
Πέστε μας και για τη σχέση σας με τον Αϊντίν Ντικμέν. Πώς καταλήξατε από συνεργάτες σε θανάσιμους εχθρούς; Τί έγινε;
Η σχέση μας, λέει ο Ολλανδός έμπορος έργων τέχνης ήταν βασικά μια σχέση εμπόρου προς έμπορο.
"Ο Ντικμέν έχει ένα δύσκολο, ένα περίεργο προφίλ. Δεν είναι ο έμπορος που θα πάει σε μια μεγάλη διεθνή έκθεση ανά τον κόσμο. Απλώς πουλά κομμάτια. Αυτό έκανα και εγώ μαζί του."
Αυτή η σχέση λοιπόν, "χάλασε" από δύο κυρίως γεγονότα. Πρώτον, την υπόθεση της δίκης στην Ινδιανούπολη, το 1986, των μωσαϊκών της Κανακαριάς και δεύτερον, το θάνατο του αδελφού του Ντικμέν σε τροχαίο δυστύχημα, για τον οποίο με θεωρούσε υπεύθυνο.
Την εποχή της δίκης στην Ινδιανούπολη ο Ντικμέν, συνεχίζει ο Μισιέλ Βαν Ρέιν, με προμήθευσε με ένα σωρό χαρτιά πείθοντας με μάλιστα, πως η εκκλησία της Παναγίας της Κανακαριάς, από όπου προέρχονταν τα μωσαϊκά για τα οποία γινόταν η δίκη, είχε βομβαρδιστεί από τα τουρκικά στρατεύματα.
Επίσης, ότι οι εικόνες βρέθηκαν στα σκουπίδια και τα ερείπια μετά την καταστροφή της εκκλησίας και τα πήρε ο Ντικμέν για να τα πουλήσει προκειμένου να μην καταστραφούν και αυτά, όπως τα υπόλοιπα κομμάτια. Παρουσιαζόταν, λοιπόν, ο Τούρκος αρχαιοκάπηλος και ως "σωτήρας" των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Σε ερώτηση τί έκανε με όλα αυτά τα "στοιχεία" που του έδωσε, απάντησε ότι τα έδωσε φυσικά στην Γκόλντμπεργκ.
Στη συνέχεια ο Ντικμέν του είπε, σύμφωνα με τον Βαν Ρέιν, "αν δεν φροντίσεις το όνομά μου να μείνει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας στη δίκη, τότε θα βάλω να σε σκοτώσουν. Αυτό ήταν, η σχέση μας τελείωσε".
Και με τον αδελφό του, τί έγινε, ήταν η επόμενη ερώτηση του ΚΥΠΕ. Τότε, με τη δίκη στην Ινδιανάπολη για τα μωσαϊκά της Κανακαριάς, ο Ντικμέν είχε συλληφθεί στο Ικόνιο για την ίδια υπόθεση, πιθανότατα για άλλους λόγους. Οταν μπήκε λοιπόν στη φυλακή, ο αδελφός του πήγε για να τον βγάλει έξω, με εγγύηση. Καθοδόν, ωστόσο, προς το δικαστή ενεπλάκη σε τροχαίο δυστύχημα και πέθανε. "Ο Ντικμέν με θεωρούσε υπεύθυνο για το θάνατο του αδελφού του", πρόσθεσε ο Βαν Ρέιν.
Στη συνέχεια ζητήθηκε από τον Ολλανδό έμπορο να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες και να περιγράψει τον πρώην συνεργάτη του.
"Πρέπει να σας πω, ότι ο Ντικμέν είτε πατάτες πουλά, είτε ο θρησκευτικά έργα τέχνης το ίδιο κάνει. Αυτό που έχει αξία για αυτόν, είναι το χρήμα", τονίζει χαρακτηριστικά και συνεχίζει.
Δεν έχει καμμιά αγάπη, καμμιά απολύτως εκτίμηση, κανένα πάθος για την τέχνη.
Τότε αφού είστε θανάσιμα εχθροί ποιός είχε την πρωτοβουλία να πλησιάσει τον άλλο, ο άλλος γιατί δέκτηκε και πώς καταλήξαμε στη σύλληψη στο Μόναχο και στην ανεύρεση των υπερπολύτιμων σε αξία θρησκευτικών κυπριακών εικόνων, ρωτήθηκε στη συνέχεια.
Επιχείρηση Μόναχο - "Λευτέρης" - Ντικμέν
"Ηταν θέμα χρόνου, να βρεθούμε ξανά, γιατί έχουμε πολλά κοινά πρόσωπα με τα οποία και οι δύο συνεργαζόμαστε. (ΣΣ: Αναφέρεται κυρίως στους τσιγγάνους από διάφορες χώρες της Ευρώπης, οι οποίοι παίζουν το ρόλο του μεσολαβητή, των εμπόρων, στις επικίνδυνες αποστολές)".
Ετσι όταν βρήκε μερικούς Ούγγρους τσιγγάνους που του ήσαν έμπιστοι, συνεχίζει, "έμαθα εντελώς τυχαία, ότι αυτοί συνεργάζονταν με τον Ντικμέν. Τους είπα λοιπόν, εμπιστευτικά ότι ξέρω ότι έχει έναν πολύ μεγάλο αριθμό έργων τέχνης, τα οποία ήθελα για την ιδιωτική μου συλλογή. Και έπεσαν στην παγίδα.
Αυτό έγινε πριν από έξι περίπου μήνες, γι' αυτό και ζήτησε από την Επίτιμη Πρόξενο της Κύπρου στη Χάγη Τασούλα Χατζηττοφή, "να δράσουμε αστραπιαία γνωρίζοντας ότι ο Ντικμέν θα αποσυρόταν στην Τουρκία."
Στο σημείο αυτό, ο Μισιέλ Βαν Ρέιν αποκαλύπτει στο ΚΥΠΕ ότι ο πρωταγωνιστής της επιχείρησης, γνωστός ως "Λευτέρης" ή "Εφτής", για την ανεύρεση των κλεμμένων έργων τέχνης, δεν είναι άλλος από τον ίδιο.
Δηλαδή ο Ντικμέν παρόλο που τον γνώριζε τόσο καλά δεν κατάλαβε ότι στο τηλέφωνο μιλούσε και γενικά συναλλασσόταν με τον Μισιέλ Βαν Ρέιν, τον παλιό του φίλο;" ρωτήθηκε.
"Οχι. Είχα προετοιμάσει σωστά το έδαφος και είχα ανθρώπους που μεσολάβησαν εκ μέρους μου, αλλά χωρίς άλλοι να το γνωρίζουν, θα έκλειναν τη συμφωνία με τον Ντικμέν.
Ετσι δημιουργήθηκε ο "Εφτής" από το Ελευθέριος, έναν Ελληνοκύπριο συλλέκτη που ήθελε να μείνει ανώνυμος και στο παρασκήνιο.
"Προχωρήσαμε με την όλη επιχείρηση", συνεχίζει, "ρισκάροντας με την αγορά από τον Ντικμέν ενός ψηφιδωτού και των τοιχογραφιών του Αντιφωνητή, ώστε να αποκτήσουμε την εμπιστοσύνη του.
Οταν πήρε εκείνα τα λεφτά, ήταν βέβαιο ότι έχαψε το παραμύθι, Μου έδωσε μάλιστα και τον αριθμό του φορητού τηλεφώνου και επικοινωνούσαμε συνεχώς και έτσι δημιουργήσαμε από τηλεφώνου και φιλική σχέση".
Και δεν κατάλαβε τόσες φορές που μιλήσατε στο τηλέφωνο, ότι ήσασταν ο παλιός του φίλος, δεν αναγνώρισε τη φωνή σας;
"Μάλιστα εγώ ήμουν ο Λευτέρης, και όχι δεν κατάλαβε ποιος ήμουν. Τώρα όμως έμαθε...".
Την κρυφή κάμερα ποιός την έβαλε στο δωμάτιο που έγινε η συναλλαγή και ποιός ήταν μαζί με τον Ντικμέν; ρωτήθηκε. "Ο σωματοφύλακας μου, ήταν εκείνος που έβαλε την κρυφή κάμερα και αυτός ήταν στο ίδιο δωμάτιο με τον Τούρκο. Βάλαμε κρυφή κάμερα στο δωμάτιο και βιντεογραφήσαμε τη συναλλαγή γιατί ήθελα να έχουμε μιαν ξεκάθαρη υπόθεση. Οτι οι εικόνες ήταν αυθεντικές, ότι τα χρήματα ήταν γνήσια, ότι ο Τούρκος πήρε τα λεφτά. Γενικά ότι ήταν μια ξεκάθαρη, που δεν θα μπορούσε να αμφισβητηθεί στο δικαστήριο, παράνομη συναλλαγή".
Σύμφωνα με τον Βαν Ρέιν, ο Ντικμέν έλεγε απίστευτα πράγματα ώστε να πωλήσει τις εικόνες στο σωματοφύλακα του Βαν Ρέιν, στον αντιπρόσωπο του "Λευτέρη".
"Ελεγε απίστευτα πράγματα. Βλασφημίες. Μεταξύ άλλων, ότι είναι ορθόδοξος χριστιανός και ότι είχε τα κομμάτια αυτά ως συλλέκτης και δεν ήξερε που έπρεπε να τα δώσει, στο Βορρά ή το Νότο, γιατί η πολιτική κατάσταση στο νησί τον σύγχυζε. Δεν ήξερε όμως ότι υπήρχει κρυφή κάμερα και στην εικόνα φαίνεται καθαρά ότι πωλούσε τις εικόνες".
Ο Βαν Ρέιν απορεί γιατί ενώ η ταινία αυτή προβλήθηκε από το Channel 4 στη Βρετανία, από την ΕΡΤ στην Ελλάδα, από πολλές χώρες της Ευρώπης, στην Κύπρο δεν ενδιαφέρθηκε κανένας.
Το κόλπο Ντικμέν
Οταν ρωτήθηκε ο Ολλανδός έμπορος αν θα ήταν εύκολο ή αδύνατον για τον Ντικμέν να ξεφύγει της δικαιοσύνης στη Γερμανία, είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικός:
"Τόχει προσπαθήσει ξανά. Πάντοτε ισχυρίζεται ότι είναι πολύ άρρωστος. Ολη την περίοδο που τον γνωρίζω εδώ και 23 χρόνια περίπου, όσες φορές συνελήφθη πάντοτε ισχυριζόνταν ότι είναι πολύ άρρωστος. Εχει γιατρούς που πληρώνει πολλά λεφτά και τον προμηθεύουν με ψεύτικα χαρτιά και φανταστικές αρρώστιες.
Οταν συνελήφθη και πήγα να πληροφορήσω τη γερμανική αστυνομία, για τα κόλπα του, μου είπαν ότι ήδη τα γνώριζαν", λέει ο Βαν Ράιν.
Η γερμανική δικαιοσύνη τον καταδίκασε για δύο χρόνια στην φυλακή, για φοροδιαφυγή και κλοπή έργων τέχνης, ο Ντικμέν όμως τη "γλύτωσε". Γιατί ύστερα από εννέα μήνες στη φυλακή, παρουσίασε χαρτιά από γιατρό που τον ήθελαν πολύ βαριά άρρωστο.
"Γι' αυτό και οι Γερμανοί μου είπαν ότι δεν μπορεί να ξαναπαίξει το ίδιο παιγνίδι", σημειώνει.
Νέες αποκαλύψεις
Ο Μισιέλ Βαν Ρέιν, αποκαλύπτει στο ΚΥΠΕ, ότι σύντομα θα επαναπατρισθούν και άλλες σημαντικές αρχαιότητες, που έχουν κλαπεί από τα κατεχόμενα και βρίσκονται κάπου στην Ευρώπη.
"Πολλά θα αποκαλυφθούν στους προσεχείς μήνες", περιορίζεται να πει, επικαλούμενος λόγους μυστικότητας της νέας επιχείρησης.
Σημειώνει μάλιστα, ότι πολλοί είναι οι "σεβαστοί και ευυπόληπτοι" έμποροι έργων τέχνης και διεθνή ινστιτούτα που μετά την επιχείρηση στο Μόναχο, κρύβονται.
Ο 47χρονος Ολλανδός εκφράζει την επιθυμία του να προσφέρει τις γνώσεις και τις εμπειρίες που απέκτησε με την 30χρονη δράση του.
"Γνωρίζω τους πωλητές, τους αγοραστές, τις τοποθεσίες. Γνωρίζω ποιά κομμάτια πωλήθηκαν σε ποιόν και τα πλείστα ινστιτούτα και τις ιδιωτικές συλλογές, όπου βρίσκεται η πολιτιστική σας κληρονομιά από τα κατεχόμενα", λέει ο Βαν Ρέιν.
Σπεύδει όμως να ξεκαθαρίσει, ότι δεν θα τρέχει σε εκατοντάδες δικαστήρια σε όλο τον κόσμο για να καταθέτει, λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων και εκφράζει την άποψη πως "ούτε και η Κύπρος θα πρέπει να επιδιώξει ολομέτωπη δικαστική μάχη σε όλο τον κόσμο".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου